We moeten het even over de Verenigde Staten hebben. Het land dat bekend staat als dé plek waar iedereen zijn dromen waar kan maken – tenzij je auteur bent en een controversieel YA-boek op de markt wil brengen. In dat geval kun je beter niet in de States zijn. Regelmatig worden daar YA-boeken verbannen die een controversiële inhoud hebben.
Als ik vanaf kinds af aan in de VS had gewoond, zou ik een hoop hebben gemist. Dat is de eerste gedachte die door mijn hoofd schiet wanneer ik de lijst van Frequently Challenged Books 2010-2019 bekijk. Deze lijst is opgesteld door de American Library Association (ALA) en bevat boeken die in het afgelopen decennium regelmatig onder vuur lagen of werden verbannen in de VS. Al mijn favoriete boeken staan ertussen: Harry Potter, De Hongerspelen, Looking for Alaska, Eleanor & Park … De boeken die mijn liefde voor lezen aanwakkerden, die ervoor zorgden dat ik bleef lezen op de middelbare school, zijn bestempeld als verboden leesvoer in bepaalde Amerikaanse districten.
Elk jaar stelt de ALA een lijst op van boeken die dat jaar regelmatig zijn bekritiseerd, verwijderd of verbannen om het publiek te informeren over censuurmaatregelen die Amerikaanse scholen en bibliotheken treffen. Opvallend aan deze lijsten is dat ze vooral titels van controversiële YA-boeken bevatten. Waarom bekritiseert en verbant de VS juist YA-literatuur? Wie zijn de personen die YA-boeken bekritiseren en verbannen? Wat valt er te doen aan deze censuur? Tijd voor antwoorden!
Controversieel is gevaarlijk
In de meeste gevallen zijn het ouders, besturen, leraren, liberalen, politieke of religieuze groepen en studenten die YA-boeken bekritiseren. Deze groepen hebben kritiek om verschillende redenen. Ze vinden bijvoorbeeld dat de boeken (verkeerde) “politieke opvattingen” bevatten, een ongepaste “seksuele inhoud” behelzen, of de lezer aanzetten tot “vertoning van aanstootgevend gedrag”. De boeken zijn te conservatief, te progressief, te schokkend of te losbandig. Kortom, de boeken zijn te “controversieel”.
Maar wat zijn nou precies controversiële boeken? De ALA omschrijft “controversiële boeken” als boeken die gaan over LGBTQIA, gekleurde mensen, genderdiversiteit, mensen met beperkingen, en etnische, culturele en religieuze minderheden. In het afgelopen decennium vormden zulke boeken de grote meerderheid op de lijsten van de ALA. Zo werden boeken als Two Boys Kissing door David Levithan en Beyond Magenta door Susan Kuklin van leeslijsten geschrapt omdat ze diverse personages (homoseksuelen en transgenders) bevatten.
Diversiteit onderdrukt
Niet alle kritiek op controversiële YA-boeken is altijd even duidelijk. Uit het onderzoek Book Challenges Suppress Diversity van YA-auteur Malinda Lo blijkt dat groepen die controversiële inhoud willen censureren vaak liegen over de reden waarom ze een boek willen verbannen. Neem bijvoorbeeld het populaire debuut van Angie Thomas. Een aantal Amerikaanse schoolbibliotheken verwijderden The Hate U Give van hun boekenplanken omdat het boek “uitdrukkelijk vulgair” zou zijn. De ware reden? De hoofdpersoon is een gekleurde tiener. De boodschap die hieruit volgt, is luid en duidelijk: diversiteit ligt onder vuur. Perspectieven van etnische minderheden, transgenders en lgbt’ers worden elk jaar tot zwijgen gebracht.
Actie!
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat het werk van YA-auteurs toegankelijk blijft voor iedereen? Simpel: lees, praat en deel! Censuur voedt zich met stilte. Daarom kan dit alleen worden verslagen als we onze stem laten horen. Lees daarom een controversieel YA-boek, praat erover met anderen en deel het verhaal zodat het meer mensen bereikt.
Heb jij recent een controversieel YA-boek gelezen waar je graag over wil praten? Laat het ons weten.